Anastazy Jan, najstarszy syn Ambrożego Sedlaga, nauczyciela i Barbary z domu Muschallek, urodził się 23 kwietnia 1787 r. w Dziećmarowie (niem. Dittmerau) 70 km na południe od Opola. W 1805 r. ukończył gimnazjum ojców franciszkanów w Głubczycach i udał się do Wrocławia, by zgłębiać filozofię i teologię. Tamże 16 czerwca 1810 r. otrzymał święcenia kapłańskie.
Kapłańską drogę rozpoczął jako wikary w Falkowicach
k. Opola, a po dwóch latach został skierowany do Nysy, gdzie pracował w dziesięciotysięcznej parafii. W 1815 r. został proboszczem w Proszkowie k. Środy Śląskiej. W latach 1823-1831 organizował nową parafię w Opolu.
W 1831 r. został kanonikiem honorowym wrocławskim. Ze względu na zalety kapłańskie i talent organizacyjny jego dalsze awanse były kwestią czasu, jednak dokonały się z dala od jego rodzinnego Śląska – na Pomorzu. „Sumienny, pracowity, gorliwy i dobrze zorientowany w sprawach administracyjnych kontynuował z niemałym poświęceniem i energią dzieło swego poprzednika” – ocenia ks. Antoni Liedtke posługę ks. Anastazego Sedlaga, który w 1834 r. po dwuletnim wakansie przejął tiarę po bp. Ignacym St. Mathym. Wybrany 28 marca 1833 r. przez Kapitułę Chełmińską, 20 stycznia 1834 r. otrzymał od Grzegorza XVI tytuł biskupi, a 18 maja z rąk abp. Marcina Dunina przyjął sakrę w Poznaniu. Diecezję objął 14 czerwca podczas uroczystego ingresu do katedry pelplińskiej.
Bp Sedlag z właściwą sobie energią zabrał się za sprawy diecezji. Po ułożeniu statutu regulującego załatwianie spraw urzędowych, rozpoczął podróż wizytacyjną po diecezji bierzmując tysiące wiernych. Aby podnieść poziom religijności diecezjan, popierał misje parafialne i bractwa kościelne. Opublikował własnym kosztem diecezjalną książkę do nabożeństwa, katechizm w języku polskim i niemieckim oraz historię biblijną; książki te rozdawano bezpłatnie. „W katechizowaniu dzieci wszelką pilność stosujcie. (…) ile radości
i nagrody ta praca przynosi, tegoście sami doświadczyli” – przypominał duchowieństwu
w swoim pierwszym liście pasterskim. Sam dla „zbudowania i zachęty duchownych
i szczególnie dla nauki kleryków” w każdą niedzielę uczył dzieci katechizmu w pelplińskim kościele parafialnym.
Brakowi księży usiłował zaradzić sprowadzając duchownych z rodzimego Śląska, reorganizując seminarium duchowne i rozwijając katolickie szkolnictwo średnie. Za jego życia liczba profesorów pelplińskiej uczelni wzrosła z 3 do 6, zaś alumnów z 37 w 1835 r. do 46 w 1856 r. Spośród 150 wyświęconych w latach 1834-1848 tylko 72 wywodziło się
z diecezji chełmińskiej, a spośród nich zaledwie 45 władało językiem polskim. Pozostali pochodzili ze Śląska (36), Czech, Niemiec i Austrii. Imigrację tę miejscowi duchowni
i polska większość diecezjan odczuwała jako germanizację i winę przypisywała nowemu, nie pomorskiemu biskupowi. Historyk pomorski ks. Mańkowski tak pisze w tej sprawie: „Cenił biskup Sedlag wysoko język ojczysty Polaków jako doskonały, niezbędny środek duszpasterski; wymagał też od kleryków i księży, by skutecznie nim władali; z drugiej strony zaś wielki, niekiedy zbyt wielki nacisk kładł na znajomość języka niemieckiego; trzeba jednak uwzględnić, że język ten był w stosunkach z władzami pruskimi urzędowym”.
W 1836 r. założył w Pelplinie z własnych funduszy szkołę dla chłopców, kładąc podwaliny pod przyszłe progimnazjum biskupie Collegium Marianum. Tejże szkole zapisał
w testamencie cały swój majątek. Rok później doprowadził do otwarcia gimnazjum chełmińskiego. Obie szkoły wykształciły rzesze polskiej inteligencji na Pomorzu. Zasługą biskupa Anastazego jest rozwój biblioteki seminarium, nazwanej „Biblioteką Biskupstwa Chełmińskiego” (częściej używano nazwy „Wielka Biblioteka”), której nadał nowe ustawy. W 1854 r. księgozbiór liczący 10 tys. woluminów, złożony z zasobów dawnego seminarium w Chełmnie, bibliotek poklasztornych i spadków po kapłanach bibliofilach, przeniesiono do dawnego refektarza letniego, gdzie znajdował się do 1939 r. W bibliotece seminaryjnej znajdują się także tomy opatrzone napisem: „Exlibris Anastasii Sedlag”.
Najokazalszym materialnym śladem jego pasterzowania jest postawiony w 1837 r. pałac biskupi. Drugi biskup „pelpliński” zmarł 23 września 1856 r.
Z chwilą przeniesienia stolicy biskupiej do Pelplina w 1824 r. obowiązki duszpasterskie
w parafii tutejszej przejęli księża diecezjalni. W pierwszym jakby przejściowym okresie lat 1824-1835 urząd wikariuszy katedralnych, spełniających równocześnie posługę duszpasterską w kościele Bożego Ciała, pełnili: Stanisław Lniski (sierpień 1824 – listopad 1829), Jan Donimirski (listopad 1829 – styczeń 1832), Ignacy Zyska (styczeń 1832 –wrzesień 1834) i Franciszek Haensel (wrzesień 1835 – luty 1835). Jako księża pracujący
w sekretariacie Kurii Biskupiej czy w ordynariacie, w parafii byli tylko pełnomocnikami odpowiedzialnymi za opiekę duszpasterską i prowadzenie ksiąg metrykalnych.
Stan prawny parafii pelplińskiej uregulował biskup Sedlag ustanawiając w niej z dniem 12 lutego 1835 r. administratora. Do 1854 r. obowiązki te pełnili: Franciszek Haensel (12 luty – październik 1835), Wojciech Żbikowski (październik 1835 – 1 grudzień 1836), Nikodem Jezierski (1 grudzień 1836 – 1 sierpień 1837), Jan Wyźlic (1 sierpień 1837 – 5 sierpień 1839), Wacław Maśloń (5 sierpień 1839 – 1 marzec 1851), Augustyn Lulkowski (1 marzec 1851), Maksymilian Olszewski (1 styczeń – czerwiec 1854).
Spośród administratorów – pelplińskich wikariuszy katedralnych tego okresu najdłużej pracował w parafii ks. Wacław Maślon. Urodzony w Opolu, studiował od 1834 r.
w Seminarium Duchownym w Pelplinie, gdzie w marcu 1838 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Parafią pelplińską zarządzał w latach 1838-1851. W 1848 r. liczyła parafia 851 dusz. W 1849 r. ks. Maślon zajął się odnowieniem wieży kościelnej i sprawił dla niej dwa nowe dzwony. Wyróżnił się szczególnym zapałem w niesieniu pomocy chorym w Pelplinie
w czasie wielkiej epidemii cholery, która wybuchła na Pomorzu około 1850 r. W 1853 r. biskup Sedlag mianował go kanonikiem katedralnym. Zmarł w sierpniu 1881 r. po 20-letniej ciężkiej chorobie, którą znosił w osamotnieniu z przykładną cierpliwością.
Źródło: Informator Pelpliński
Autor: Bogdan Solecki